Depresja od strony mózgu: Co dzieje się w głowie?

23 lutego obchodziliśmy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Depresja to choroba cywilizacyjna, która nie pyta o wiek i status materialny człowieka, cichy zabójca XXI wieku.

Depresja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych, które dotyka coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Statystyki są alarmujące - według najnowszych danych Światowej Organizacji Zdrowia, około 300 milionów osób cierpi na depresję, co stanowi około 4% światowej populacji.

Coraz częściej dotyka ludzi młodych, odbiera im radość życia, wpycha w otchłań emocjonalną - poczucie pustki, zagubienia, osamotnienia. Stan ten stanowi często “pułapkę bez wyjścia” i popycha do drastycznych decyzji.

Co tak naprawdę dzieje się w mózgu podczas depresji? Naukowcy przeprowadzili wiele badań, aby zbadać wpływ tego zaburzenia na strukturę i funkcję mózgu. Okazuje się, że depresja może prowadzić do zmian w obszarach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji, pamięć oraz procesy poznawcze.

Kluczowym obszarem, który jest często badany w kontekście depresji, jest hipokamp - struktura mózgu odpowiedzialna m.in. za pamięć i procesy uczenia się. U osób cierpiących na depresję, obserwuje się zmniejszoną objętość hipokampu (nawet o 10%), co może mieć wpływ na funkcje poznawcze oraz regulację emocji. Im bardziej zniszczony hipokamp, tym mniejsza odporność na stres. 

Innym obszarem, który jest często badany, jest kora przedczołowa - obszar mózgu odpowiedzialny za funkcje wykonawcze, takie jak planowanie, podejmowanie decyzji czy kontrola impulsów. U osób z depresją często obserwuje się zmniejszoną aktywność kory przedczołowej, co może prowadzić do trudności w kontrolowaniu emocji oraz podejmowaniu decyzji.

Depresja często idzie w parze z podwyższony poziomem kortyzolu, do czego przyczynia się np. długotrwałe narażenie na stres. Zbyt wysoki poziom tego hormonu we krwi zaczyna hamować przedostawanie się trypotofanu do mózgu (aminokwasu, który w wyniku przemian chemicznych, przeobraża się w seratoninę - tzw. hormon szczęścia) - w efekcie tych zmian obniża się nasze samopoczucie, nastrój oraz pojawiają się przeobrażenia w obrębie mózgu. Kortyzol wyniszcza synapsy (wyspecjalizowane złącza przekazujące impulsy nerwowe między neuronami i komórkami), utrudnia właściwe przekazywanie tych impulsów, wpływa na nieprawidłowe działanie naszego mózgu - centrum zarządzania całym naszym jestestwem. 

Mówi się, że depresja to choroba duszy. Nie widać jej gołym okiem. Jest to choroba podstępna, niszczy człowieka od środka, zjadając kawałek po kawałku to, co kiedykolwiek sprawiało nam radość. Depresja potrafi wyzuć z uczuć, wyprać emocje, sponiewierać wewnętrznie, a i tak przypudrujemy wszystko uśmiechem i ostatecznie ludzie dziwią się, że” ten człowiek przecież był zawsze taki radosny i uśmiechnięty”. Był… 

Skalę problemu pokazują kolejki w przychodniach, odległe terminy do psychologów czy psychiatrów, szczególnie dziecięcych. W porę dostrzeżona depresja może dać człowiekowi szansę na normalne życie. Musimy wiedzieć, że istnieje wiele nowoczesnych podejść terapeutycznych, które mogą wspierać regenerację mózgu u osób cierpiących na tę chorobę. Jednym z nich jest terapia poznawczo-behawioralna, która ma na celu zmianę myślenia i zachowań, aby poprawić samopoczucie i funkcjonowanie psychiczne.

Innym skutecznym podejściem jest terapia farmakologiczna, polegająca na stosowaniu leków antydepresyjnych, które pomagają przywrócić równowagę neuroprzekaźników w mózgu. Ważne jest jednak, aby terapię farmakologiczną zawsze prowadzić pod kontrolą lekarza specjalisty.

I jeszcze kwestia nadrzędna - nie bez znaczenia dla naszego prawidłowego funkcjonowania jest styl życia: aktywność fizyczna, zdrową dieta, sen oraz unikanie substancji szkodliwych dla mózgu, takich jak alkohol, narkotyki i inne używki (w tym technologia!).

Ostatnie lata przyniosły olbrzymi wzrost zachorowań na depresję wśród dzieci i dorosłych, dlatego niezwykle istotne jest promowanie świadomości na temat depresji, edukacja w zakresie profilaktyki i wczesnego rozpoznawania objawów tego zaburzenia, a także zapewnienie wsparcia oraz dostępu do skutecznych form terapii.

Uśmiech nie jest potwierdzeniem, że ktoś ma się dobrze. Budujmy zdrowe relacje, bądźmy czujni i otwarci na rozmowę na temat depresji, dbając zarówno o swoje zdrowie psychiczne, jak i innych, którzy mogą potrzebować naszego wsparcia i zrozumienia. 

Z życzeniami zdrowia, 

Ilona